کنتاکتور به صورت گسترده در کاربردهای صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار می گیرد. هرجا نیاز به راه اندازی وسایل برقی به ویژه مصرف کننده های جریان بالا باشد، کنتاکتورها بهترین انتخاب هستند. با توجه به گستردگی استفاده، شرکت های مختلفی اقدام به عرضه کنتاکتور می کنند. کنتاکتور زیمنس از جمله نمونه های باکیفیت موجود در بازار ایران است.
این کنتاکتورها با عملکرد مطمئن، طیف گسترده محصول و قابلیت اطمینان بالا، گزینه ای ایده آل برای اغلب کاربردها هستند. کنتاکتورهای زیمنس عضو خانواده بزرگ SIRIUS هستند. در طراحی این تجهیزات بر قابلیت اطمینان عملیاتی تاکید ویژه ای شده است. عمر مفید و قابلیت اطمینان بالا در کنار امکان استفاده از کنتاکتورها در دمای بیش از 60 درجه سانتیگراد از جمله پارامترهای کلیدی این تجهیزات است.
تجهیزات برق صنعتی مورد استفاده در ولتاژ پایین (کمتر از 690 ولت) با عنوان تجهیزات فشار ضعیف شناخته می شوند. از جمله مهمترین تجهیزات فشارضعیف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تجهیزات فشار ضعیف به دو گروه حفاظتی و کلیدزنی تقسیم می شوند. کنتاکتورها از جمله تجهیزات بسیار پرکاربرد در کلیدزنی صنعتی هستند. این کلیدهای الکترومکانیکی عملکرد پایدار و قابلیت اطمینان بالایی دارند. امکان کنترل از راه دور این کلیدها نقش موثری در افزایش ایمنی پرسنل و دستگاه ها دارد.
کنتاکتورها عملکردی مشابه رله دارند. مهمترین تفاوت کنتاکتور و رله در بزرگی جریان قابل تحمل آن ها است. کنتاکتورها به صورت ویژه برای کنترل عملکرد مصرف کننده های جریان بالا طراحی شده اند. این کلیدها قادرند جریان های بالا را به دفعات قطع و وصل کنند.
تنوع مصرف کننده های قابل کنترل با کنتاکتور از یک سو و الزامات متفاوت بارها (حتی مشابه) از سوی دیگر سبب شده است کنتاکتورها انواع گسترده ای داشته باشند. تولید کنندگان مختلفی در سراسر دنیا اقدام به تولید کنتاکتور کرده اند. از جمله رایج ترین برندهای کنتاکتور در بازار ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
با وجود تفاوت برند و کاربرد کنتاکتورها، ساختار کلی و عملکرد آن ها یکسان است.
ساختار کنتاکتور
کنتاکتور یک کلید الکتریکی است که جریان برق را قطع و وصل می کند. با توجه به یکسان بودن عملکرد، ساختار کلی همه کنتاکتورها تقریبا یکسان است. مهمترین بخش های ساختار داخلی کنتاکتور عبارتند از:
در برخی از نمونه های کنتاکتور شاهد تغییرات جزئی در ساختار و قسمت های تشکیل دهنده هستیم.
کنتاکتورها چگونه کار می کنند؟
ساختار داخلی کنتاکتور را می توان به دو بخش مدار قدرت و مدار فرمان تقسیم کرد. مدار قدرت شامل تیغه های ثابت و متحرک کنتاکت اصلی است. مدار فرمان نیز شامل یک سیم پیچ و هسته مغناطیسی آن است. بخش متحرک تیغه اصلی به کمک یک فنر از بخش ثابت دور نگه داشته می شود. به بیان دیگر تیغه اصلی در وضعیت باز قرار دارد.
وقتی سیگنال فرمان به بوبین می رسد، سیم پیچ برقدار شده و یک میدان مغناطیسی ایجاد می کند. در برخی از کاربردها از پی ال سی برای کنترل عملکرد و در نتیجه فعالسازی بوبین استفاده می شود. قدرت آهنربای ایجاد شده در اثر تشکیل میدان مغناطیسی قادر است بر نیروی فنر غلبه کرده و تیغه متحرک را به تیغه ثابت بچسباند. این وضعیت مسیر جریان را بسته و بار را روشن می کند.
در لحظه تغییر وضعیت تیغه ها، به دلیل بزرگی جریان عبوری شاهد ایجاد جرقه یا قوس الکتریکی هستیم. عدم کنترل این جرقه ها سبب آسیب به ساختار و بخش های داخلی کنتاکتور می شود. به منظور کنترل جرقه ها یک مکانیزم کنترل جرقه در ساختار کنتاکتورها تعبیه شده است.
چالش دیگری که در استفاده از کنتاکتور با آن مواجه هستیم، نیروی محرکه معکوسی است که در اثر قطع و وصل ولتاژ بوبین ایجاد می شود. برای غلبه بر این چالش از سرج پروتکتور کنتاکتور استفاده می شود. سرج پروتکتور ساختاری ساده دارد و با قطعات متفاوتی از جمله وریستور، خازن و … ساخته می شود. سرج پروتکتور کنتاکتور زیمنس به عنوان یک قطعه جانبی عرضه می شود.
عملکرد صحیح کنتاکتورها بر نحوه و کیفیت اجرای فرآیندها تاثیر مستقیم دارد. از سوی دیگر تنها پارامتری که می تواند خیال ما را از صحت عملکرد مدار راحت کند، استفاده از محصولات مطمئن و با کیفیت است. کیفیت بالای محصولات زیمنس در همه رده ها بر کسی پوشیده نیست. کنتاکتور از جمله تجهیزات فشار ضعیف زیمنس است که عملکرد مطمئن و پایداری در طول زمان استفاده دارد.
در تولید این تجهیزات از مواد بسیار باکیفیت استفاده شده و طراحی استانداردی دارند. تنوع بالا و تولید محصولات متناسب با کاربردهای مختلف صنعتی از دیگر شاخصه های محصولات زیمنس است. کنتاکتور زیمنس در هماهنگی کامل با سایر محصولات از جمله کلید اتوماتیک زیمنس و کلید حرارتی زیمنس عرضه می شود. این هماهنگی سبب کاهش فضای مورد نیاز برای تابلو برق و تسهیل فرآیند سیم کشی می شود.
کنتاکتورهای زیمنس در گروه محصولات SIRIUS و زیر دسته SIRIUS CONTROL قرار دارند. نمونه های سه فاز این کلیدها بیشترین سهم از تولیدات این محصول را به خود اختصاص داده اند. این کلیدهای الکترومغناطیسی با توجه به نوع کاربرد، توان و ابعاد، به سه دسته کلی تقسیم می شوند:
کنتاکتور قدرت زیمنس با پیش کد 3RT
کنتاکتور کنترل و یا فرمان زیمنس با پیش کد 3RH
کنتاکتور خازنی زیمنس با پیش کد 3RT26
تفاوت عملکرد و الزامات بارهای مختلف سبب دسته بندی کنتاکتورها در گروه های مختلف شده است. به بیان دیگر هدف از این دسته بندی، تخصصی تر کردن کنتاکتورها متناسب با کاربرد مورد انتظار آن ها است.
کنتاکتور قدرت زیمنس
در بخش قبل اشاره کردیم که کنتاکتور زیمنس براساس ساختار و قابلیت ها، در سه گروه مختلف دسته بندی می شود. از این بین کنتاکتورهای قدرت بیشترین حجم از تولید زیمنس را به خود اختصاص داده اند. این کنتاکتورها در ساختارهای سه و چهار پل عرضه می شوند. کنتاکتور قدرت زیمنس را می توان در دو دسته 3RT1 و 3RT2 جای داد.
این دو خانواده در نوع ولتاژ بوبین، شکل ترمینال ها، سایز و البته رنج توان تحت پوشش با هم متفاوتند. جدول زیر را ببینید:
پارامتر مقایسه
سری 3RT2
سری 3RT1
رنج توان عملیاتی
حداکثر تا 55 کیلووات
55 تا 250 کیلووات
ابعاد استاندارد (فریم سایز)
S00 تا S3
S6 تا S12
ولتاژ فرمان بوبین
AC یا DC
AC/DC
روش اتصال به مدار
اتصال با کابل
اتصال با شمش (شینه مسی)
ولتاژ فرمان سری 3RT2 کنتاکتور زیمنس بین 12 تا 230 ولت DC و یا 24 تا 400 ولت AC در نمونه های مختلف متغیر است. اما در سری 3RT1 مشخصات بوبین کاملا متفاوتی را شاهد هستیم. ولتاژ بوبین این کنتاکتورها از نوع AC/DC است. یعنی با هر دو نوع ولتاژ عمل می کنند. رنج ولتاژ بوبین نیز بسیار گسترده است و از 23 تا 600 ولت را پوشش می دهد. لازم به ذکر است بوبین این کنتاکتورها با یک رنج ولتاژ کار می کند. به عنوان مثال 23 تا 26 ولت و … .
جهت کلید زنی مدارات کنترلی از کنتاکتور فرمان زیمنس استفاده می شود. توان عملیاتی کنتاکتور فرمان نسبت به کنتاکتور قدرت کمتر است. این نمونه کنتاکتور زیمنس با پیش کد 3RH21 و در سایز استاندارد S00 عرضه می شوند. ولتاژ بوبین کنتاکتور فرمان بسته به الزامات مدار می تواند AC یا DC باشد. رنج ولتاژ بوبین نیز بین 24 ولت تا 230 ولت متغیر است.
کنتاکتور خازنی زیمنس
بارهای خازنی (بانک خازنی) جهت اصلاح ضریب توان در صنایع کاربرد گسترده ای دارد. خازن های در لحظه شروع به کار رفتار متفاوتی دارند و مشابه اتصال کوتاه عمل می کنند. در صورت راه اندازی بانک خازنی با کنتاکتور قدرت، جریان راه اندازی بزرگی از شبکه کشیده می شود. کنتاکتور زیمنس خازنی با کنترل جریان اولیه راه اندازی، طول عمر خازن و سایر اجزای مدار را افزایش می دهند.
در ساختار این کنتاکتور مقاومت هایی تعبیه شده است که در لحظه شروع به کار وارد مدار می شوند. پس از رسیدن جریان خازن به مقدار نامی، مقاومت بای پس شده و از مدار خارج می شود. عملکرد کنتاکتورهای خازنی سبب ایجاد یک بار سلفی در مدار می شود. کنترل بار سلفی ایجاد شده در مدار را قسمتی به نام فیلتر RC بر عهده دارد. فیلترهای RC عموما به شکل لوله یا فنر ساخته می شوند.
بارهای الکتریکی مختلف در لحظه شروع به کار رفتار متفاوتی دارند. به عنوان مثال یک موتور الکتریکی در لحظه شروع به کار جریانی بین 5 تا 10 برابر جریان نامی از مدار می کشد. این افزایش جریان لحظه ای بر عملکرد و طول عمر کنتاکتور اثر می گذارد. اما یک بار مقاومتی ساده جریان راه اندازی حدود 1.5 برابر جریان نامی دارد.
این تفاوت ها سبب شد یک کلاس بندی استاندارد برای کنتاکتورها ارائه شود. کنتاکتور زیمنس نیز در کلاس های کاری مختلف عرضه می شود. این دسته بندی استاندارد برای انواع کنتاکتور AC و DC در برندهای مختلف عرضه شده است. با توجه به انتشار استاندارد توسط انجمن IEC، گاهی اوقات به جای کلاس کاری از اصطلاح کد IEC استفاده می شود.
جدول زیر کلاس بندی و کاربرد کنتاکتورهای مختلف را نشان می دهد:
سیستم ولتاژی
کلاس کاری کنتاکتور
موارد استفاده از کنتاکتور
جریان متناوب ( AC)
AC1
باراهمی – بار غیر سلفی یا باخاصیت سلفی ضعیف – گرم کن برقی COSΦ=0/95
AC2
برای راه اندازی موتورهای آسنکرون روتور سیم پیچی، بدون ترمز جریان مخالف، جریان راه اندازی بستگی به مقاومت مدار روتور دارد.
پارامترهای موتور بر قیمت کنتاکتور تاثیر خواهد داشت.
AC2
برای راه اندازی موتور آسنکرون روتور سیم پیچی با ترمز جریان مخالف
AC3
برای راه اندازی موتور آسنکرون روتور قفسه‌ای – هنگام قطع جریان نامی از تیغه‌های کنتاکتور عبور می‌کند – تحمل جریان راه اندازی 5 تا 7 برابر جریان نامی
AC4
برای راه اندازی موتور آسنکرون روتور قفسه‌ای – به کار بردن ترمز جریان مخالف – تغییر جهت گردش الکتروموتور روتور قفسه‌ای – تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در فواصل زمانی اندک
AC11
کنتاکتور کمکی – کنتاکتور فرمان بدون داشتن کنتاکت قدرت کوپل مغناطیسی – استفاده فقط در مدار فرمان
DC
DC1
بار اهمی – بار غیر سلفی یا با خاصیت سلفی ضعیف – گرم کن برقی
DC2
راه اندازی موتور شنت – قطع کردن موتور هنگام کار
DC3
برای راه اندازی موتور شنت با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در فواصل زمانی اندک – مدار ترنر
DC4
راه اندازی موتور سری – قطع موتور هنگام کار
DC5
راه اندازی موتور سری با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد، در فواصل زمانی اندک – تغییر جهت گردش موتور – مدار ترنر
DC11
کنتاکتور کمکی – کنتاکتور فرمان – کوپل مغناطیسی
کدام کنتاکتور زیمنس را انتخاب کنیم؟
کنتاکتورها انواع مختلف و طیف گسترده ای دارند. اما سوال اینجاست کدام نمونه کنتاکتور برای ما انتخاب بهتری است. با در نظر گرفتن برخی پارامترها می توان از انتخاب گزینه مناسب اطمینان حاصل کرد. انتخاب کنتاکتور براساس مشخصات بار، مدار فرمان و الزامات مورد نیاز پروژه انجام می شود.
به صورت خلاصه در زمان انتخاب کنتاکتور باید پارامترهای زیر را در نظر بگیرید:
جریان نامی
تعداد پل
ولتاژ تغذیه بوبین کنتاکتور
تعداد کنتاکت کمکی مورد نیاز
کلاس کاری کنتاکتور
با توجه به دسته بندی کنتاکتور زیمنس به انواع قدرت، فرمان و خازنی می توان به کاربری کنتاکتور نیز به عنوان یک پارامتر اشاره کرد. اما باید توجه داشت که با در نظر گرفتن کلاس کاری کنتاکتور، عملا نوع کنتاکتور تعیین می شود. به عنوان مثال کلاس AC-3 ویژه راه اندازی موتور است و کلاس AC-6 به کنتاکتور خازنی اشاره دارد.
پلاک خوانی کنتاکتور زیمنس
پس از نیازسنجی پروژه و تعیین کنتاکتور مورد نیاز، با بررسی دیتا شیت محصول از انتخاب خود اطمینان حاصل کنید. محصولات مختلف زیمنس با یک کد فنی یکتا شناخته می شوند. هر کدام از پارامترهای درج شده در کد فنی نشان دهنده یکی از پارامترهای عملیاتی کنتاکتور است.
جهت اطمینان از تطابق کنتاکتور انتخاب شده با نیازهای پروژه، پلاک خوانی کنتاکتور ضروری است. بر روی پلاک کنتاکتورها اطلاعات مختلفی از جمله کد فنی یا Article Number درج شده است. کد فنی کنتاکتور شامل 12 یا 16 کاراکتر است که هر کدام مفهوم متفاوتی دارند. جدول زیر نمایی از این کاراکترها را نشان می دهد:
پارامترهای کد فنی کنتاکتور زیمنس به صورت زیر تفسیر می شوند:
Devise type: نشان دهنده تعداد پل کنتاکتور است.
Size of contactor: ابعاد کنتاکتور را نشان می دهد و از S00 تا S12 متغیر است.
Rating dependent on size: این عدد نشان دهنده توان عملیاتی کنتاکتور و در سایزهای مختلف بیانگر توان متفاوتی است.
Type of electrical connection: استانداردهای متفاوتی برای ترمینال های کنتاکتور وجود دارد. این کاراکتر حالت های مختلف ترمینال را نشان می دهد.
Solenoid coil circuit: سیستم های ولتاژی مختلفی را می توان به عنوان ولتاژ کویل کنتاکتور مورد استفاده قرار داد. این کاراکتر نشان دهنده سیستم قابل پشتیبانی توسط بوبین کنتاکتور است.
Rated control supply voltage: سطح ولتاژ مورد استفاده برای کویل کنتاکتور توسط دو پارامتر در این بخش مشخص می شود.
Auxiliary switches: کنتاکتورها علاوه بر تیغه اصلی، تعدادی تیغه کمکی نیز دارند که کاربردهای مختلفی دارد. این کاراکتر نشان دهنده تعداد و نوع تیغه های کمکی مختلف است. این کاراکتر نیز در انواع مختلف کنتاکتور مفاهیم متفاوتی دارد.
Special version: برخی از کنتاکتورها برای کاربردهای خاص طراحی شده اند. برخی از کدهای کنتاکتور شامل 4 کاراکتر اضافی هستند (16 کاراکتر). 4 کاراکتر انتهایی نشان دهنده کاربرد ویژه کنتاکتورها است.
عوامل موثر بر قیمت کنتاکتور زیمنس
عوامل مختلفی بر قیمت کنتاکتور زیمنس تاثیرگذار است. از جمله می توان به مشخصات فنی کنتاکتور، قیمت ارز، قیمت بین المللی تجهیزات و هزینه های گمرک اشاره کرد. علاوه بر این عرضه برخی از سری های قدیمی محصولات زیمنس متوقف شده و برخی از مدل ها در بازار کم یاب شده اند. نکته مهم دیگری که می تواند بر قیمت کنتاکتور زیمنس تاثیرگذار باشد، اصل یا تقلبی بودن محصول مورد نظر است.
خرید کنتاکتور زیمنس
به منظور بهره مندی از قابلیت اطیمنان بالا و عملکرد مطمئن محصولات زیمنس، لازم است کالای اورجینال را مورد استفاده قرار دهید. در حال حاضر نمایندگی زیمنس در ایران وجود ندارد اما پناپ کالا تمام محصولات زیمنس را با ضمانت اصالت کالا و گارانتی عرضه می کند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و ثبت سفارش با کارشناسان پناپ کالا تماس بگیرید. مشتاق شنیدن صدای گرمتان هستیم.
