کنتاکتورها از جمله تجهیزات بسیار پرکاربرد در مدارات الکتریکی جریان بالا هستند. وظیفه کنتاکتورها در مدار کنترل جریان بار است. به بیان ساده تر کنتاکتورها کلیدهای الکترومکانیکی هستند که برای کنترل جریان مورد استفاده قرار می گیرند. از کنتاکتورها برای کنترل تجهیزات مهمی مانند موتورهای الکتریکی استفاده می شود. عملکرد صحیح کنتاکتورها بر عملکرد کلی سیستم تاثیرگذار است.
از جمله عواملی که عملکرد تجهیزات الکتریکی را تحت تاثیر قرار می دهد، نصب و راه اندازی صحیح آن ها است. در ادامه این مقاله به بررسی نکات مهم نصب کنتاکتور در تابلو برق می پردازیم. با من همراه باشید.
مقدمه ای بر کنتاکتور
اگر با کناکتورها اشنا هستید و عملکرد آن ها را می شناسید به بخش بعد مراجعه کنید. کنتاکتور یک کلید الکترومکانیکی قابل کنترل است که جریان و ولتاژ بزرگ بار را به کمک یک ولتاژ کوچکتر کنترل می کند. ساختار کنتاکتور از یک مکانیزم الکترومغناطیسی و دو تیغه تشکیل شده است. یکی از تیغه ها متحرک و دیگری ثابت است.
تیغه متحرک به هسته سیم پیچ الکترومغناطیسی متصل شده است. وصل ولتاژ بوبین (ولتاژ فعال ساز) سبب ایجاد یک میدان مغناطیسی در اطراف سیم پیچ می شود. میدان مغناطیسی آنقدر بزرگ است که قادر است بر نیروی فنر نگهدارنده غلبه کرده و هسته سیم پیچ را جابجا کند. جابجایی هسته سیم پیچ به معنای جابجایی تیغه متحرک است. نتیجه این جابجایی بسته شدن مسیر جریان و روشن شدن بار است.
با قطع ولتاژ بوبین، تیغه متحرک به حالت اولیه برگشته و در واقع مسیر جریان قطع می شود.
جزئیات بیشتر در این زمینه را می توانید در مقاله ” کنتاکتور چیست ” ببینید.
به صورت کلی در نصب کنتاکتور هم اتصال مدار قدرت و هم اتصال مدار فرمان مورد نیاز است. در واقع کنتاکتور تحت فرمان مدار کنترلی مسیر قدرت را قطع و وصل می کند. این کار امکان کنترل قطع و وصل مسیر جریان از راه دور و یا کنترل مدار از طریق PLC را فراهم می کند.
مراحل نصب کنتاکتور
پس از آشنایی با کنتاکتور و عملکرد آن به بررسی فرآیند نصب آن می پردازیم. شاید نصب کنتاکتور پیچیدگی خاصی نداشته باشد اما عدم توجه به برخی نکات کوچک در فرآیند نصب می تواند عملکرد کنتاکتور و در نتیجه کل مدار را تحت تاثیر قرار دهد. با رعایت مراحل و نکات زیر می توانید از نصب صحیح کنتاکتور اطمینان حاصل کنید.
بیش از 80 درصد از دلایل خرابی کنتاکتور در مرحله انتخاب و نصب قابل پیش گیری هستند. عدم انتخاب صحیح کنتاکتور، عدم نصب صحیح کنتاکتور و اتصالات آن، عدم توجه به ملاحظات محیطی مانند دما و رطوبت از دلایل قابل پیشگیری در خرابی و کاهش عمر کنتاکتور هاست.
جزییات بیشتر در رابطه با این موضوع را می توانید در مقاله “خرابی های کنتاکتور” مطالعه نمایید.
گام اول: انتخاب کنتاکتور
شاید بتوان این گام را جدا از مراحل نصب کنتاکتور مورد بررسی قرار داد اما به دلیل اهمیت این مساله در عملکرد صحیح و پایدار کنتاکتور، بهتر است قبل از نصب آن را مورد بررسی قرار دهید. قبل از اقدام به نصب، از تناسب کنتاکتور با عملکردی که از آن انتظار دارید اطمینان حاصل کنید. مهمترین پارامترهایی که در انتخاب کنتاکتور باید مورد توجه قرار دهید عبارتند از:
- جریان نامی بار
- کلاس کاری کنتاکتور
- ولتاژ خط و ولتاژ بوبین
- ظرفیت شکست
با مقایسه پارامترهای بار و کنتاکتور خیال خود را راحت کنید.
جزئیات بیشتر در این زمینه را در مقاله ” راهنمای انتخاب کنتاکتور ” بخوانید.
گام دوم: بررسی مستندات فنی
اگر اولین باری است که از نوع خاصی از کنتاکتور استفاده می کنید، حتما مستندات فنی تولید کننده را بررسی کنید. کنتاکتورها انواع بسیار متنوعی دارند. ممکن است لازم باشد برای برخی از نمونه ها، ملاحظات خاصی را در زمان نصب رعایت کنید. این ملاحظات در مستندات فنی بیان می شود.
موارد دیگری از جمله سایز سیم مناسب، کلاس کاری و مشخصات فنی نیز در دیتاشیت محصولات درج می شود. همچنین با بررسی اطلاعات فنی، از تشخیص دقیق ترمینال های قدرت و فرمان اطمینان حاصل کنید.
گام سوم: بررسی زیرساخت اجرایی
منظور از زیرساخت اجرایی، مداری است که قرار است نصب کنتاکتور در آن انجام شود. در این مرحله از وجود فضای کافی برای نصب کنتاکتور و اندازه مناسب سیم ها اطمینان حاصل کنید. در صورت نیاز با جبجایی تجهیزات و یا تعویض سیم ها نسبت به آماده سازی زیرساخت نصب اقدام کنید.
کار مهم دیگری که در این مرحله باید انجام دهید، بررسی سیم های قدرت و فرمان از نظر سلامت فیزیکی است. بهتر است سیم های را از داخل تابلو برق تا محل بار بررسی کنید تا مطمئن شوید مشکلی در آنها وجود ندارد. بدیهی است در سیستم های قدیمی بهتر است در صورت امکان بر روی سیستم ها تستس الکتریکال نیز انجام دهید.
گام چهارم: نصب کنتاکتور در تابلو برق
هر کنتاکتور در تابلو برق وظایف مشخصی را بر عهده دارد. تغییر وضعیت مدار، کنترل هیتر های الکتریکی، کنترل مدارهای روشنایی، کنترل موتورهای الکتریکی و یا سوئیچ بانک خازنی برخی از وظایفی است که در تابلو های برق بر عهده کنتاکتور است.
با توجه به نحوه نصب سایر تجهیزات، وظیفه کنتاکتور در تابلو برق و همچنین نوع قرار گرفتن ترمینال ها و سیم ها، بهترین حالت و بهترین مکان را برای نصب کنتاکتور انتخاب کنید. سپس کنتاکتور را به صورت مناسب نصب کنید. دقت کنید در این مرحله حتما برق تابلو قطع شده باشد.
جزییات بیشتر مرتبط با این موضوع را می توانید در مقاله “وظیفه کنتاکتور در تابلو برق” مطالعه نمایید.
گام پنجم: اتصال به مدار فرمان
در گام بعدی سیم های مربوط به مدار فرمان کنتاکتور را به ترمینال های مربوطه متصل کنید. در صورتی که عنوان ترمینال ها بر روی کنتاکتور مشخص نشده است یا پاک شده، حتما به مستندات فنی کنتاکتور مراجعه و مطمئن شوید سیم ها را در محل صحیح خود قرار می دهید.
پس از اتصال سیم های فرمان، عملکرد کنتاکتور را بررسی کنید. با اتصال و قطع سیگنال فرمان باید صدای جابجا شدن تیغه متحرک را بشنوید. بهتر است این تست را چند بار انجام دهید تا از عملکرد صحیح مدار فرمان و کنتاکتور مطمئن شوید.
گام ششم: اتصال به بار
پس از تست عملکرد مدار فرمان، برق تابلو را قطع کنید. سپس اقدام به اتصال سیم های ورودی منبع و خروجی بار نمایید. پس از بستن ترمینال ها از محکم شدن سیم ها در محل خود اطمینان حاصل کنید.
در اتصال کنتاکتور و تابلو برق به بار باید دقت داشته باشید به صورت مرحله به مرحله هر بخش تست شده و وارد مدار شود. با اینکار محدوده کاری را محدود می کنیم تا در صورت وجود خطا، پروسه عیب یابی سریع تر انجام شود.
با انجام گام ششم فرآیند نصب کنتاکتور به پایان می رسد. اکنون می توانید بار را به کمک کنتاکتور روشن کنید.
در انجام گام های پنجم و ششم نکات زیر را رعایت کنید:
- استفاده از پیچ گوشتی نامناسب سبب خرای سدن پیچ ترمینال ها می شود. حتما از پیچ گوشتی با اندازه مناسب استفاده کنید.
- اگر نیاز به لخت کردن یا قطع سیم دارید، حتما از ابزار استاندارد استفاده کنید.
- در زمان وارد کردن سیم به داخل ترمینال دقت کنید تمام رشته های سیم وارد ترمینال شده باشد. همچنین ورود روکش سیم به داخل ترمینال سبب خراب شدن پیچ یا اتصال نامناسب می شود.
- سیم ها را به اندازه مناسب لخت کنید. نباید سیم لخت شده بیرون از ترمینال باشد.
جمع بندی
نصب صحیح کنتاکتورها نقش بسیار مهمی در عملکرد مطمئن آن دارد. اگرچه نصب کنتاکتورها پیچیدگی خاصی ندارد، با این وجود نادیده گرفتن برخی نکات ساده در زمان نصب می تواند عملکرد کلی مدار را تحت تاثیر قرار دهد. با رعایت نکات ساده ای که در هر گام به آن اشاره کردیم، می توان مطمئن بود که در فرآیند نصب مشکلی وجود ندارد. همچنین استفاده از ابزار مناسب و استاندارد در مراحل مختلف نصب کنتاکتور اکیدا توصیه می شود.
پس از نصب صحیح کنتاکتور و پیش از اتصال به بار باید از صحت عملکرد کنتاکتور و مدار مطمئن شوید. برای این کار چندین مرحله تست در نظر بگیرید. تست عملکرد صحیح کنتاکتور خارج از مدار، تست کنتاکتور در مدار به صورت آفلاین و بدون جریان، تست کنتاکتور در زمان اتصال به بار که باید به صورت مرحله به مرحله انجام شود.
تنها در شرایطی از عملکرد کنتاکتور مطمئن شدید می توانید کنترل مدار به صورت کامل را در اختیار بگیرید.
برای تهیه انواع کنتاکتور های برند زیمنس ، اشنایدر ، هیوندا و ABB می توانید با همکاران ما در واحد فروش ارتباط گرفته و کالای مورد نظر خود را با یکسال گارانتی و 5 سال خدمات پس از فروش تهیه نمایید.